ISO 14001 : 2015 Requirement ข้อกำหนดและการประยุกต์ใช้ระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม
ISO 14001:2015 เป็นมาตรฐานสำหรับระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมที่ออกโดยองค์กรมาตรฐานสากล (ISO) และเป็นเครื่องมือที่ช่วยให้องค์กรสามารถจัดการและปรับปรุงผลกระทบทางสิ่งแวดล้อมของกิจกรรมที่ดำเนินการอย่างยั่งยืน
วัตถุประสงค์ของ ISO 14001 : 2015
ISO 14001:2015 มีวัตถุประสงค์หลักๆ ดังนี้
วัตถุประสงค์ของ ISO 14001 : 2015
- สนับสนุนการป้องกันมลพิษและการลดการทราบผลของกิจกรรมทางสิ่งแวดล้อม: ISO 14001 ช่วยสนับสนุนให้องค์กรสามารถป้องกันการปล่อยมลพิษและลดการทราบผลต่อสิ่งแวดล้อมจากกิจกรรมของตนได้อย่างมีประสิทธิภาพ
- สร้างความมั่นใจและเชื่อมั่นให้กับส่วนตรงกับผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทั้งภายในและภายนอก: ISO 14001 ช่วยสร้างความมั่นใจให้กับผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกคนว่าองค์กรมีการจัดการสิ่งแวดล้อมอย่างมีประสิทธิภาพ
- สนับสนุนการปรับปรุงต่อเนื่อง: โดยการให้โครงสร้างระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมอย่างชัดเจน และการตั้งเป้าหมายที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อม ทำให้องค์กรสามารถพัฒนาและปรับปรุงต่อไปในด้านสิ่งแวดล้อมได้อย่างต่อเนื่อง
- สนับสนุนการประหยัดทรัพยากร: โดยการใช้งานทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ และการลดการใช้งานทรัพยากรที่ไม่จำเป็น
- เพิ่มศักยภาพในการแข่งขัน: องค์กรที่ได้รับการรับรองตาม ISO 14001 มักจะมีการพัฒนาระบบการจัดการที่ดีและมีประสิทธิภาพในด้านสิ่งแวดล้อม ซึ่งสามารถช่วยเพิ่มศักยภาพในการแข่งขันในตลาดได้อย่างมีประสิทธิภาพ
- สร้างภาพลักษณ์ที่ดี: การมีการจัดการสิ่งแวดล้อมที่ดีและมีประสิทธิภาพช่วยสร้างภาพลักษณ์ที่ดีให้กับองค์กรในสาธารณะและผู้มีส่วนได้เสียเกี่ยวข้อง
เนื้อหาในข้อกำหนดมาตรฐานนานาชาติ
มาตรฐาน ISO 14001:2015 มีเนื้อหาในข้อกำหนดที่กำหนดรายละเอียดเกี่ยวกับระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม ซึ่งประกอบด้วยข้อกำหนดหลัก 7 ข้อดังนี้
- ข้อกำหนดที่ 4: ขอบเขตของระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม (Context of the Organization): องค์กรต้องทำการทบทวนและเข้าใจเกี่ยวกับปัจจัยภายนอกและภายในที่ส่งผลต่อระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมของตน เพื่อให้สามารถกำหนดขอบเขตและแผนการดำเนินการที่เหมาะสมได้
- ข้อกำหนดที่ 5: การนําเสนอแผนการจัดการสิ่งแวดล้อม (Leadership): ผู้บริหารต้องแสดงความนําทางการเข้าใจและการที่จะเชื่อมั่นในระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม และเข้าใจความสำคัญของการปรับปรุงสิ่งแวดล้อม
- ข้อกำหนดที่ 6: การวางแผน (Planning): องค์กรต้องกำหนดเป้าหมายและแผนการดำเนินการเพื่อการปรับปรุงสิ่งแวดล้อม รวมถึงการจัดทำแผนการป้องกันและการตอบสนองต่อความเสี่ยง
- ข้อกำหนดที่ 7: การดําเนินการ (Support): องค์กรต้องให้ทรัพยากรที่เหมาะสมและการสนับสนุนที่เพียงพอในการดำเนินการระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม
- ข้อกำหนดที่ 8: การดำเนินการ (Operation): องค์กรต้องดำเนินการตามแผนการดำเนินการและเป็นไปตามกระบวนการที่กำหนดเอาไว้
- ข้อกำหนดที่ 9: การประเมิน (Performance Evaluation): องค์กรต้องมีการตรวจสอบและประเมินผลการดำเนินการของระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมเพื่อการปรับปรุงต่อไป
- ข้อกำหนดที่ 10: การปรับปรุง (Improvement): องค์กรต้องทำการทบทวนและปรับปรุงระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมอย่างต่อเนื่องเพื่อการพัฒนาและปรับปรุงให้ดียิ่งขึ้น
เนื้อหาในข้อกำหนดนี้มุ่งเน้นการสร้างระบบการจัดการที่มีประสิทธิภาพในด้านสิ่งแวดล้อม ซึ่งช่วยให้องค์กรสามารถทำงานอย่างมีประสิทธิภาพและมีความยั่งยืนในระยะยาว
ข้อเสนอแนะในการนำมาตรฐาน ISO 14001:2015 มาใช้
ข้อเสนอแนะในการนำมาตรฐาน ISO 14001:2015 มาใช้
การนำมาตรฐาน ISO 14001:2015 มาใช้ในองค์กรนั้นเป็นการทำให้องค์กรมีระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมที่มีประสิทธิภาพและมีประสิทธิผล ข้อเสนอแนะในการนำมาตรฐาน ISO 14001:2015 มาใช้งาน ได้แก่
- การสร้างความตระหนักและความรับผิดชอบ: สร้างความเข้าใจในระดับองค์กรว่าการจัดการสิ่งแวดล้อมเป็นความรับผิดชอบร่วมของทุกๆ คนในองค์กร และสร้างความตระหนักในการรักษาสิ่งแวดล้อมให้ดีขึ้น
- การบริหารจัดการสิ่งแวดล้อม: การสร้างโครงสร้างและกระบวนการที่เหมาะสมสำหรับการบริหารจัดการสิ่งแวดล้อม เพื่อให้สามารถตรวจสอบและปรับปรุงสิ่งแวดล้อมได้อย่างเป็นระบบ
- การกำหนดเป้าหมายและตรวจสอบผลลัพธ์: การกำหนดเป้าหมายที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อมและการตรวจสอบผลลัพธ์เพื่อวัดความสำเร็จของการดำเนินการ
- การฝึกอบรมและเผยแพร่ข้อมูล: การสร้างความรับรู้และความเข้าใจในการปฏิบัติตามมาตรฐาน ISO 14001:2015 ให้แก่บุคลากรทุกคนในองค์กร และการแชร์ข้อมูลเกี่ยวกับการดำเนินการในด้านสิ่งแวดล้อม
- การตรวจสอบและปรับปรุง: องค์กรควรทำการตรวจสอบระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมอย่างสม่ำเสมอ และดำเนินการปรับปรุงเพื่อรักษาความเป็นมาตรฐานและพัฒนาองค์กรในด้านสิ่งแวดล้อม
- การรับรองและการประเมิน: การใช้บริการผู้รับรองที่เชื่อถือได้เพื่อตรวจสอบว่าระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมขององค์กรเป็นไปตามมาตรฐาน
- การรายงานและการควบคุม: การรายงานผลการดำเนินการในด้านสิ่งแวดล้อมและการติดตามการดำเนินการเพื่อปรับปรุงต่อไป
- การส่งเสริมความรับผิดชอบสิ่งแวดล้อม: ส่งเสริมและสนับสนุนความรับผิดชอบในด้านสิ่งแวดล้อมในทุกๆ ระดับขององค์กร รวมถึงความรับผิดชอบในการกระทำตามกฎหมายและข้อกำหนดทางสิ่งแวดล้อมที่เกี่ยวข้อง
คำสำคัญที่ควรทราบในมาตรฐาน ISO 14001 : 2015
ในมาตรฐาน ISO 14001:2015 คำสำคัญที่ควรทราบในการอ่านและเข้าใจคือการใช้คำ "shall", "should", "may", และ "can" ซึ่งมีความหมายดังนี้
- "Shall" หมายถึง ข้อกำหนดที่ต้องทำ ในกรณีนี้เป็นข้อกำหนดที่องค์กรต้องปฏิบัติตามเพื่อให้ระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมของตนมีความเป็นไปได้
- "Should"หมายถึง ข้อแนะนำที่ควรทำ ซึ่งเป็นการแนะนำว่าสิ่งนั้นถือว่าเป็นที่ดีหรือเหมาะสมในบางกรณี แต่ไม่จำเป็นต้องปฏิบัติตาม องค์กรสามารถใช้ความสามารถและความเหมาะสมของตนเพื่อตัดสินใจว่าจะทำหรือไม่ทำตามข้อแนะนำนั้น
- "May" หมายถึง การอนุญาตให้ทำ ในบางกรณีที่มีคำว่า "may" เข้ามา องค์กรมีความอิสระในการตัดสินใจว่าจะดำเนินการตามหรือไม่ตามข้อกำหนดนั้น ๆ โดยอิสระ
- "Can" หมายถึง ความเป็นไปได้หรือความสามารถที่เป็นไปได้ มักใช้เพื่ออธิบายว่าองค์กรมีความสามารถในการดำเนินการตามหรือไม่ตามข้อกำหนดนั้น ๆ ตามเห็นสมควร
การเข้าใจและใช้คำสำคัญเหล่านี้ในมาตรฐาน ISO 14001:2015 จะช่วยให้องค์กรสามารถปฏิบัติตามข้อกำหนดอย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพได้ที่สุด
การสื่อสารภายในสถานประกอบการ
การสื่อสารภายในสถานประกอบการ
การสื่อสารภายในสถานประกอบการเป็นกระบวนการที่สำคัญในการสร้างความเข้าใจและการทำงานร่วมกันของบุคคลภายในองค์กร ตัวอย่างของสิ่งที่สามารถเกิดขึ้นในการสื่อสารภายในสถานประกอบการ มีดังนี้
- การสื่อสาร การแลกเปลี่ยนข้อมูลและข่าวสารระหว่างพนักงานภายในองค์กร ไม่ว่าจะเป็นการประชุม, การส่งอีเมล, การใช้พื้นที่ทำงานร่วมกัน หรือการใช้แพลตฟอร์มออนไลน์สำหรับการสนทนาและการแบ่งปันข้อมูล
- นโยบายสิ่งแวดล้อม การสื่อสารเกี่ยวกับนโยบายและเป้าหมายที่เกี่ยวข้องกับการจัดการสิ่งแวดล้อมขององค์กร ทำให้พนักงานทราบถึงความสำคัญและการปฏิบัติตามนโยบายนั้น ๆ
- ปัญหาสิ่งแวดล้อมที่เกิดขึ้น การแจ้งเตือนเกี่ยวกับปัญหาหรือเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อมภายในองค์กร และการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและแนวทางการแก้ไข
- ป้ายสัญลักษณ์แสดงความปลอดภัย การสื่อสารผ่านทางป้ายสัญลักษณ์และป้ายเตือนเพื่อประชาสัมพันธ์เกี่ยวกับความปลอดภัยที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อม
- กฎหมายด้านสิ่งแวดล้อม การแจ้งเตือนเกี่ยวกับกฎหมายและข้อบังคับที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อมภายในสถานประกอบการ
- มาตรการประหยัดพลังงาน การสื่อสารเกี่ยวกับมาตรการที่เกี่ยวข้องกับการประหยัดพลังงานและการใช้พลังงานในองค์กร
- เอกสารกำกับเคมีภัณฑ์ การสื่อสารข้อมูลเกี่ยวกับการใช้และการจัดเก็บเคมีภัณฑ์อย่างปลอดภัยในสถานที่ทำงาน
- ข่าวสารอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อม การแชร์ข่าวสารและข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อม เช่น ความคืบหน้าของโครงการที่เกี่ยวข้องกับความยั่งยืน, ข่าวสารเกี่ยวกับกิจกรรมการจัดการสิ่งแวดล้อม, หรือสิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อการทำงานภายในองค์กร
- ข้อร้องเรียนจากภายในและภายนอกองค์กร การสื่อสารและการแก้ไขข้อร้องเรียนที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อมที่เกิดขึ้นภายในหรือภายนอกองค์กร เพื่อให้มีการปรับปรุงและการแก้ไขที่เหมาะสม
วิธีการสื่อสาร
นอกจากการใช้ช่องทางสื่อสารเชิงประจักษ์และการประชุมทั่วไป ยังมีวิธีการสื่อสารที่เป็นประโยชน์ในการสร้างการเข้าใจและความร่วมมือในองค์กร ดังนี้
- ติดป้ายประชาสัมพันธ์ การใช้ป้ายประชาสัมพันธ์เพื่อสื่อสารข้อมูลสำคัญหรือเหตุการณ์ที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อม โดยให้ความสำคัญกับข้อความที่ชัดเจนและกระตุ้นความสนใจจากพนักงาน
- ตู้แสดงความคิดเห็น / ข้อเสนอแนะทาง การติดตั้งตู้แสดงความคิดเห็นหรือกล่องแนะนำเพื่อให้พนักงานสามารถแสดงความคิดเห็น, ข้อเสนอแนะ, หรือคำถามที่มีต่อการจัดการสิ่งแวดล้อมในองค์กร
- การร้องเรียน การสร้างช่องทางสำหรับพนักงานที่มีข้อร้องเรียนเกี่ยวกับปัญหาหรือสถานการณ์ที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อม และการดำเนินการแก้ไขอย่างเหมาะสมตามความเหมาะสม
- การฝึกอบรม / Morning Talk การจัดกิจกรรมฝึกอบรมหรือ Morning Talk เพื่อสร้างความตระหนักและความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการจัดการสิ่งแวดล้อม ซึ่งสามารถให้ความรู้, แลกเปลี่ยนประสบการณ์, และข้อมูลที่สำคัญได้ในบรรยากาศที่เป็นกันเองและไม่เป็นกึ่งเปิดตัว
ตัวอย่างการวางแผนการตรวจติดตามคุณภาพสิ่งแวดล้อม
ตัวอย่าง การวางแผนการตรวจติดตามคุณภาพสิ่งแวดล้อม
การวางแผนการตรวจติดตามคุณภาพสิ่งแวดล้อมเป็นกระบวนการสำคัญที่ช่วยให้องค์กรสามารถทราบถึงประสิทธิภาพของระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม (EMS: Environmental Management System) และปรับปรุงต่อไปตามความเหมาะสม ตัวอย่างของขั้นตอนการวางแผนการตรวจติดตามคุณภาพสิ่งแวดล้อม มีดังนี้
- การกำหนดวัตถุประสงค์: กำหนดวัตถุประสงค์และเป้าหมายของการตรวจติดตาม โดยรวมถึงการกำหนดตัวชี้วัดที่เหมาะสมที่สุดในการวัดประสิทธิภาพของ EMS และการกำหนดเป้าหมายเพื่อการปรับปรุง
- การระบุตัวชี้วัด: ระบุและกำหนดตัวชี้วัดที่เกี่ยวข้องกับวัตถุประสงค์และเป้าหมาย ซึ่งสามารถวัดได้โดยอิสระและสามารถเชื่อมโยงกับผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมของการดำเนินงานขององค์กร
- การเก็บข้อมูล: ระบุแหล่งข้อมูลที่จำเป็นและสร้างกระบวนการในการเก็บรวบรวมข้อมูลตามตัวชี้วัดที่กำหนดไว้
- การวิเคราะห์ข้อมูล: วิเคราะห์ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับตัวชี้วัดเพื่อประเมินประสิทธิภาพของ EMS และการดำเนินการที่เกี่ยวข้อง
- การสรุปผลและการรายงาน: สรุปผลจากการวิเคราะห์ข้อมูลและสร้างรายงานเพื่อแสดงผลการดำเนินงาน รวมถึงการระบุจุดเด่น จุดอ่อน และการแนะนำสำหรับการปรับปรุง
- การดำเนินการ: การดำเนินการตามผลการวิเคราะห์และข้อแนะนำที่เกิดจากการตรวจติดตาม เพื่อปรับปรุง EMS และกระบวนการทำงานตามความเหมาะสม
- การทบทวนและการปรับปรุง: การทบทวนการดำเนินงานตามแผนการตรวจติดตามและปรับปรุงแผนตามความเหมาะสม เพื่อต่อยอดการดำเนินงานให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นในอนาคต
- การประเมินการปรับปรุง: การประเมินผลการปรับปรุงที่ดำเนินการเพื่อให้แน่ใจว่ามีการพัฒนาและปรับปรุงตามเป้าหมายที่กำหนดไว้
การวางแผนการตรวจติดตามคุณภาพสิ่งแวดล้อม เป็นกระบวนการที่ทำให้องค์กรมีความรับผิดชอบและมีความสามารถในการปรับปรุงระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมของตนอย่างต่อเนื่องและมีประสิทธิภาพ
กระบวนการ PDCA (Plan-Do-Check-Act) กับ iso 14001
กระบวนการ PDCA (Plan-Do-Check-Act) กับ iso 14001
กระบวนการ PDCA (Plan-Do-Check-Act) เป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพในการปรับปรุงระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมตามมาตรฐาน ISO 14001:2015 โดยมีการใช้งานได้ดังนี้:
Plan (วางแผน)
- การกำหนดนโยบายสิ่งแวดล้อม: กำหนดนโยบายและเป้าหมายที่เกี่ยวข้องกับการจัดการสิ่งแวดล้อมภายในองค์กร
- การวางแผนการดำเนินการ: วางแผนกิจกรรมและกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติตามนโยบายและเป้าหมายที่กำหนด
Do (ดำเนินการ)
- การดำเนินการตามแผน: ดำเนินการตามแผนที่วางไว้เพื่อให้ปฏิบัติตามนโยบายและเป้าหมายที่กำหนด
- การฝึกอบรมและการสร้างการเข้าใจ: จัดการฝึกอบรมและสร้างความเข้าใจในหัวข้อที่เกี่ยวข้องกับการจัดการสิ่งแวดล้อม
Check (ตรวจสอบ)
- การตรวจสอบการดำเนินการ: ตรวจสอบผลลัพธ์และการดำเนินงานเพื่อให้มั่นใจว่ามันสอดคล้องกับนโยบายและเป้าหมาย
- การวิเคราะห์ข้อมูล: วิเคราะห์ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินงาน เพื่อค้นหาโอกาสในการปรับปรุง
Act (ประยุกต์)
- การปรับปรุง: สร้างและปรับปรุงกระบวนการหรือระบบที่มีการตรวจสอบและวิเคราะห์ได้
- การดำเนินการตามผลการวิเคราะห์: ดำเนินการตามแผนที่ปรับปรุงขึ้นมาเพื่อส่งเสริมการปรับปรุงต่อไป
การนำเสนอกระบวนการ PDCA กับมาตรฐาน ISO 14001:2015 ช่วยให้องค์กรสามารถปรับปรุงระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมของตนให้มีประสิทธิภาพและความยืดหยุ่นในการปรับตัวต่อเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อมได้อย่างมีประสิทธิภาพ
สรุป
การประยุกต์ใช้ระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมตาม ISO 14001:2015 นั้น เน้นที่การปรับใช้ข้อกำหนดดังกล่าวให้องค์กรสามารถรับมือกับความเปลี่ยนแปลงในสิ่งแวดล้อมและการปฏิบัติตามกฎหมายต่างๆ ในท้องถิ่นที่มีผลกระทบต่อกิจการ และให้โอกาสสำหรับการปรับปรุงต่อยอดเพื่อความยั่งยืนของธุรกิจในระยะยาว การประยุกต์ใช้ระบบ ISO 14001:2015 สามารถช่วยให้องค์กรทำงานอย่างมีประสิทธิภาพและรักษามาตรฐานความเชื่อถือได้อย่างมีประสิทธิภาพในระยะยาว
