IATF 16949:2016 เป็นมาตรฐานที่มีความสำคัญอย่างมาก เนื่องจากมันกำหนดข้อกำหนดทางคุณภาพสำหรับระบบการบริหารคุณภาพภายในองค์กร และการสอดคล้องกับมาตรฐานนี้มีผลต่อความสามารถในการแข่งขันและความเชื่อมั่นของลูกค้า
การตรวจติดตามภายในระบบ IATF 16949 : 2016 เป็นกระบวนการประเมินผลอย่างเป็นระบบและเป็นอิสระ เพื่อตรวจสอบว่าระบบการจัดการคุณภาพขององค์กรนั้นสอดคล้องตามข้อกำหนดของมาตรฐาน IATF 16949 : 2016 หรือไม่
การตรวจประเมิน คืออะไร
ตามมาตรฐาน IATF 16949 : 2016 กำหนดให้มีการตรวจประเมินระบบบริหารคุณภาพ 3 ประเภท ดังนี้
1. การตรวจประเมินโดยบุคคลที่ 1 (First Party Audit)
- ผู้ดำเนินการ: องค์กรที่รับการตรวจประเมิน
- วัตถุประสงค์: ตรวจสอบว่าระบบบริหารคุณภาพขององค์กรสอดคล้องตามข้อกำหนดของ IATF 16949 : 2016 หรือไม่
2. การตรวจประเมินโดยบุคคลที่ 2 (Second Party Audit)
- ผู้ดำเนินการ: ลูกค้า หรือ ตัวแทนของลูกค้า
- วัตถุประสงค์: ประเมินความเสี่ยงของซัพพลายเออร์
3. การตรวจประเมินโดยบุคคลที่ 3 (Third Party Audit)
- ผู้ดำเนินการ: องค์กรรับรองอิสระ
- วัตถุประสงค์: ตรวจสอบว่าระบบบริหารคุณภาพขององค์กรสอดคล้องตามข้อกำหนดของ IATF 16949 : 2016 หรือไม่
ความจำเป็นและวัตถุประสงค์ในการตรวจประเมิน
วัตถุประสงค์ ของการตรวจติดตามภายในระบบ มีดังนี้
- เพื่อตรวจสอบว่าระบบการจัดการคุณภาพมีประสิทธิผล และบรรลุวัตถุประสงค์ที่กำหนดไว้
- เพื่อระบุจุดอ่อนหรือข้อบกพร่อง ของระบบ
- เพื่อหาโอกาสในการปรับปรุงระบบ ให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
- เพื่อเตรียมความพร้อม สำหรับการตรวจประเมินจากองค์กรรับรอง
หลักพื้นฐานที่ใช้ในการตรวจประเมิน
หลักพื้นฐานที่ใช้ในการตรวจประเมิน IATF 16949 : 2016 Internal Audit
1. ความเป็นอิสระ: ผู้ตรวจประเมินต้องปราศจากอคติ และไม่เกี่ยวข้องกับกิจกรรมที่ได้รับการตรวจ เพื่อให้มั่นใจว่าผลการตรวจประเมินนั้นเป็นกลางและเที่ยงธรรม
2. จรรยาบรรณ: ผู้ตรวจประเมินต้องปฏิบัติตามหลักจรรยาบรรณของวิชาชีพ เช่น ความซื่อสัตย์สุจริต ความรับผิดชอบ ความเป็นมืออาชีพ และความเคารพต่อผู้อื่น
3. การตรวจประเมินภายใน: ผู้ตรวจประเมินต้องมีความรู้ความเข้าใจในมาตรฐาน IATF 16949 : 2016 เทคนิคการตรวจประเมิน และกระบวนการทำงานขององค์กร
4. ความเป็นมืออาชีพ: ผู้ตรวจประเมินต้องปฏิบัติต่อทุกคนอย่างเท่าเทียม และให้โอกาสทุกคนได้แสดงความคิดเห็น
5. นำเสนอผลการตรวจยุติธรรม: ผู้ตรวจประเมินต้องนำเสนอผลการตรวจประเมินอย่างเป็นกลาง ชัดเจน ตรงประเด็น และสนับสนุนด้วยหลักฐาน
6. อิงบนหลักฐานที่เป็นรูปธรรม: ผู้ตรวจประเมินต้องใช้หลักฐานที่เป็นรูปธรรมในการสนับสนุนการตัดสินใจ
การตรวจติดตามภายในระบบ เป็นเครื่องมือสำคัญสำหรับองค์กรที่ต้องการรักษาและพัฒนาระบบการจัดการคุณภาพให้สอดคล้องตามข้อกำหนดของ IATF 16949 : 2016 การดำเนินการตรวจประเมินอย่างมีประสิทธิภาพ จะช่วยให้องค์กรสามารถระบุจุดอ่อนของระบบ หาโอกาสในการปรับปรุง และบรรลุเป้าหมายทางธุรกิจ
คำนิยามที่เกี่ยวข้องกับการตรวจประเมิน
คำนิยามที่เกี่ยวข้องกับการตรวจประเมิน
1. ขอบเขตการตรวจประเมิน (Audit Scope)
หมายถึง ส่วนขององค์กร กิจกรรม กระบวนการ หรือผลิตภัณฑ์ ที่ถูกกำหนดให้เป็นเป้าหมายของการตรวจประเมิน ขอบเขตการตรวจประเมินควรระบุให้ชัดเจน ครอบคลุมประเด็นสำคัญ และสอดคล้องกับวัตถุประสงค์ของการตรวจประเมิน
ตัวอย่าง
- ตรวจประเมินระบบบริหารคุณภาพขององค์กรทั้งหมด
- ตรวจประเมินกระบวนการผลิตชิ้นส่วนยานยนต์
- ตรวจประเมินผลิตภัณฑ์รุ่นใหม่
2. เกณฑ์การตรวจประเมิน (Audit Criteria)
หมายถึง มาตรฐาน นโยบาย ขั้นตอนปฏิบัติ หรือข้อกำหนด ที่ใช้เป็นแนวทางในการประเมินผลการตรวจประเมิน เกณฑ์การตรวจประเมินควรมีที่มาที่ชัดเจน เป็นกลาง ตรวจสอบได้ และวัดผลได้
ตัวอย่าง
- มาตรฐาน ISO 9001:2015
- นโยบายบริษัทเกี่ยวกับความปลอดภัย
- ขั้นตอนปฏิบัติงานมาตรฐาน (SOP) สำหรับการผลิต
- ข้อกำหนดทางกฎหมายที่เกี่ยวข้อง
3. หลักฐานการตรวจประเมิน (Audit Evidence)
หมายถึง ข้อมูล เอกสาร หรือบันทึก ที่ใช้สนับสนุนหรือหักล้างข้อสรุปการตรวจประเมิน หลักฐานการตรวจประเมินควรมีความน่าเชื่อถือ ตรวจสอบย้อนกลับได้ และเกี่ยวข้องกับเกณฑ์การตรวจประเมิน
ตัวอย่าง
- เอกสารนโยบายบริษัท
- บันทึกการฝึกอบรมพนักงาน
- ผลการตรวจสอบคุณภาพผลิตภัณฑ์
- ข้อสัมภาษณ์พนักงาน
4. สิ่งที่ตรวจพบ (Audit Finding)
หมายถึง ข้อสรุปหรือผลลัพธ์ ของการตรวจประเมิน สิ่งที่ตรวจพบอาจเป็นไปได้ทั้ง สอดคล้อง ไม่สอดคล้อง หรือควรปรับปรุง สิ่งที่ตรวจพบควรระบุให้ชัดเจน สนับสนุนด้วยหลักฐาน และมีความสำคัญต่อวัตถุประสงค์ของการตรวจประเมิน
ตัวอย่าง
- กระบวนการผลิตสอดคล้องตามมาตรฐาน ISO 9001:2015
- พนักงานบางส่วนไม่ได้รับการฝึกอบรมเกี่ยวกับความปลอดภัย
- ผลิตภัณฑ์บางชิ้นมีข้อบกพร่อง
- ระบบบริหารความเสี่ยงขององค์กรยังมีจุดอ่อน
คำนิยามเหล่านี้เป็นเพียงหลักทั่วไป องค์กรอาจกำหนดคำนิยามเพิ่มเติมหรือปรับเปลี่ยนคำนิยามเหล่านี้ให้เหมาะสมกับบริบทของตนเอง
ขั้นตอนการตรวจประเมิน IATF 16949 : 2016 Internal Audit
การตรวจประเมิน IATF 16949 : 2016 Internal Audit หรือ การตรวจติดตามภายในระบบ โดยทั่วไปแล้ว ประกอบด้วย 5 ขั้นตอน ดังนี้
1. การวางแผน
- กำหนดวัตถุประสงค์และขอบเขตของการตรวจประเมิน
- ระบุประเภทของการตรวจประเมิน (ตรวจประเมินระบบ กระบวนการ หรือผลิตภัณฑ์)
- เลือกผู้ตรวจประเมินที่เหมาะสม
- กำหนดวิธีการตรวจประเมิน (การสัมภาษณ์ การตรวจสอบเอกสาร การสังเกตการณ์)
- เตรียมเอกสารการตรวจประเมิน เช่น แผนตรวจประเมิน รายการตรวจสอบ เอกสารอ้างอิง
2. การตรวจประเมิน
- ดำเนินการตรวจประเมินตามแผนที่กำหนดไว้
- เก็บรวบรวมข้อมูล หลักฐาน และข้อสังเกต
- สัมภาษณ์บุคลากรที่เกี่ยวข้อง
- ตรวจสอบเอกสารที่เกี่ยวข้อง
- สังเกตการณ์การทำงาน
3. การรายงาน
- รายงานผลการตรวจประเมินที่ระบุจุดอ่อน ข้อบกพร่อง และข้อเสนอแนะ
- สนับสนุนรายงานด้วยหลักฐานที่รวบรวมได้
- ระบุระดับความรุนแรงของปัญหา
- เสนอแนวทางการแก้ไข
4. การวิเคราะห์แก้ไข
- ผู้บริหารและทีมงานที่เกี่ยวข้องวิเคราะห์รายงานผลการตรวจประเมิน
- กำหนดมาตรการแก้ไขสำหรับจุดอ่อนและข้อบกพร่อง
- กำหนดผู้รับผิดชอบ ระยะเวลา และงบประมาณสำหรับการแก้ไข
- ติดตามผลการดำเนินการแก้ไข
5. การติดตามผล
- ตรวจสอบว่ามีการดำเนินการแก้ไขตามแผนหรือไม่
- ประเมินประสิทธิภาพของการแก้ไข
- ปรับปรุงระบบการตรวจติดตามภายในระบบให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
องค์ประกอบของแผนการตรวจประเมิน
แผนการตรวจประเมิน IATF 16949 : 2016 Internal Audit หรือ แผนการตรวจติดตามภายในระบบ ควรมีองค์ประกอบสำคัญดังนี้
1. วัตถุประสงค์และขอบเขต
- ระบุวัตถุประสงค์ ของการตรวจประเมิน เช่น เพื่อประเมินการปฏิบัติตามข้อกำหนดของ IATF 16949 : 2016 ระบุจุดอ่อนของระบบ หาโอกาสในการปรับปรุง
- กำหนดขอบเขต ของการตรวจประเมิน เช่น หน่วยงาน กระบวนการ หรือผลิตภัณฑ์ที่จะตรวจประเมิน
2. ประเภทของการตรวจประเมิน
- ระบุประเภท ของการตรวจประเมิน เช่น การตรวจประเมินระบบ การตรวจประเมินกระบวนการ หรือการตรวจประเมินผลิตภัณฑ์
3. สถานที่และระยะเวลา
- ระบุสถานที่ ที่จะตรวจประเมิน
- กำหนดระยะเวลา ของการตรวจประเมิน
4. ทีมตรวจประเมิน
- ระบุชื่อ ผู้ตรวจประเมิน
- ระบุบทบาท ของผู้ตรวจประเมิน เช่น หัวหน้าทีม สมาชิกทีม
5. วิธีการตรวจประเมิน
- ระบุวิธีการ ที่จะใช้ในการตรวจประเมิน เช่น การสัมภาษณ์ การตรวจสอบเอกสาร การสังเกตการณ์
- อธิบาย รายละเอียดของวิธีการ เช่น คำถามที่ใช้ในการสัมภาษณ์ เอกสารที่ต้องตรวจสอบ
6. เอกสารอ้างอิง
- ระบุเอกสาร ที่เกี่ยวข้องกับการตรวจประเมิน เช่น มาตรฐาน IATF 16949 : 2016 นโยบายบริษัท ขั้นตอนปฏิบัติงานมาตรฐาน (SOP)
7. แผนการตรวจ
- กำหนดตาราง การตรวจประเมิน
- ระบุกิจกรรม ที่จะดำเนินการในแต่ละช่วงของการตรวจประเมิน
- กำหนดผู้รับผิดชอบ สำหรับแต่ละกิจกรรม
8. การรายงาน
- ระบุรูปแบบ ของรายงานผลการตรวจประเมิน
- ระบุเนื้อหา ของรายงานผลการตรวจประเมิน เช่น จุดอ่อน ข้อบกพร่อง ข้อเสนอแนะ
สรุป
การตรวจติดตามภายในระบบ เป็นเครื่องมือสำคัญสำหรับองค์กรที่ต้องการรักษาและพัฒนาระบบการจัดการคุณภาพให้สอดคล้องตามข้อกำหนดของ IATF 16949 : 2016 การดำเนินการตรวจประเมินอย่างมีประสิทธิภาพ จะช่วยให้องค์กรสามารถระบุจุดอ่อนของระบบ หาโอกาสในการปรับปรุง และบรรลุเป้าหมายทางธุรกิจ